View Categories

Thee en cafeïne (theïne) 

5 min read

Cafeïne

De cafeïne die ook in thee zit is waarschijnlijk de meest geconsumeerde en ongereguleerde psychoactieve drug ter wereld. De stof werd in 1819 ontdekt door een Duitse chemicus: Friedrich Ferdinand (1). Cafeïne is een natuurlijke bioactieve stof en maakt deel uit van een groep stoffen die bekend staat als methylxanthines. 

Hoe cafeïne de theeplant helpt #

De bladeren van de theeplant bevatten van nature cafeïne. Dit helpt de plant zichzelf te beschermen tegen insecten. Cafeïne is namelijk giftig voor veel insecten en dat weerhoudt insecten ervan om de bladeren van de theeplant te eten. Helaas voor de theeplant weerhoudt het ons niet (2).

De invloed van het productieproces op de concentratie cafeïne  #

De cafeïne die in de theebladeren zit neemt toe naarmate thee langer geoxideerd wordt (zoals bij zwarte thee). Het productieproces van thee heeft dus invloed op de hoeveelheid cafeïne in thee. De invloed van de theeplant en de omstandigheden en bodem waarin de theeplant groeien hebben echter een grotere invloed op de concentratie cafeïne in thee (3).

De verschillen tussen cafeïne in koffie en cafeïne in thee  #

Cafeïne in thee wordt trouwens theïne genoemd. Dit is dezelfde bioactieve stof als cafeïne. Het enige verschil hierbij is dat theïne in thee zit en cafeïne in koffie. Afgezien van de benaming zijn er nog twee andere belangrijke verschillen. Het eerste verschil tussen cafeïne in koffie en theïne in thee is dat thee minder cafeïne bevat, het tweede verschil is dat theïne in thee een gelijkmatigere werking heeft dan cafeïne in koffie. Dat komt door een andere samenstelling van stoffen in beide dranken. 

Cafeïne en l-theanine in thee #

Deze andere samenstelling komt specifiek doordat thee ook L-Theanine bevat. Dit is een vrije aminozuur die in alle theesoorten van de theeplant voorkomt. Volgens onderzoek balanceert l-theanine het stimulerende effect van cafeïne en zorgt de combinatie van l-theanine en Cafeïne voor een rustigere en langdurige alertheid (4).

In onderzoeken resulteerde deze rustige alertheid in verbeterde cognitieve prestaties die het gevolg zouden zijn van de langere en mildere alertheid. Dit is in tegenstelling tot de snelle en korte opleving(en) die mensen van cafeïne in koffie ervaren. L-theanine zou volgens onderzoek ongeveer 1% van het droge gewicht van theebladeren bedragen. Dit zou overeenkomen met 25 tot 60 mg l-theanine per kop thee van 200 ml. De verbeterde cognitieve prestaties zijn in onderzoeken waargenomen vanaf 50 mg l-theanine (5). Er wordt aangenomen dat de L-theanine in thee, net zoals cafeïne, de bloed-hersenbarrière passeert en effect heeft binnen 30 minuten.

Dit zou kunnen verklaren waarom thee vroeger als effectief hulpmiddel voor meditatie werd beschouwd. En waarom het drinken van thee historisch werd verspreid door monniken (6). En veel later in de geschiedenis door de temperance movement (7).

Koffie of thee tijdens het werken of studeren? #

De korte opleving die cafeïne in koffie geeft heeft koffie tot een geliefde drank gemaakt onder werkenden. Met name in de ochtend wanneer je ‘snel’ wil opstarten. Maar voor een productieve werkdag zou de cafeïne in combinatie met l-theanine in thee een langere en bruikbaardere staat van alertheid kunnen bieden. Lees hierover meer op onze blog

De invloed van jouw bereiding op de hoeveelheid cafeïne in thee #

Het productieproces is trouwens niet het enige dat invloed heeft op de hoeveelheid theïne in thee, jouw manier van thee bereiden heeft dat ook:

  • Hoe langer je thee laat trekken
    Hoe meer theïne theebladeren afgeven aan het water (de meeste theïne wordt echter afgegeven in de eerste 3 minuten). 
  • Hoe sterk je de thee zet
    Hoe meer bladeren je gebruikt hoe meer theïne de thee zal bevatten.
  • De temperatuur waarop je de thee laat trekken
    Hoe hoger de temperatuur, hoe meer theïne er vrij komt (ditzelfde geldt voor tannis, deze geven thee een bittere smaak).

In de theegids wordt thee ook geclassificeerd op basis van de hoeveelheid theïne die een theesoort bevat. Wij gebruiken hiervoor de volgende tabel:

TheesoortClassificatie Cafeïne gehalte (mg)
Groene theeLaag0 – 20 mg
Witte theeLaag0 – 20 mg
Oolong theeGemiddeld20 – 40 mg
Zwarte theeHoog40 – 60 mg
Gefermenteerde theeLaag0 – 20 mg
De hoeveelheid cafeïne per theesoort

Let op: De hoeveelheid cafeïne in thee is moeilijk te generaliseren. De bovenstaande tabel is indicatief. De variatie cafeïne per theesoort is groot, en theesoorten kunnen sterk afwijken van de bovenstaande tabel. Met name veel groene theesoorten kunnen sterk variëren in de hoeveelheid theïne die ze bevatten. Met name sommige Japanse groene theesoorten bevatten soms zelfs meer theïne dan zwarte thee. De regels in de bovenstaande tabel zijn dus niet absoluut.

Kruidenthee die ook cafeïne bevat #

Dit geldt ook voor kruidenthee, veel kruidenthee bevat geen cafeïne, maar niet alle kruidenthee bevat geen cafeïne, sommige kruidentheesoorten bevatten wel cafeïne zoals; 

  • Thee getrokken van mate
  • Thee getrokken van de kolanoot
  • Thee getrokken van guarana

Cafeïne (ofwel theïne) in het lichaam  #

Theine wordt binnen 30 tot 120 minuten opgenomen door het lichaam. Theïne geeft geen energie maar beïnvloedt het zenuwstelsel, hierdoor kan je je alerter voelen en in sommige gevallen beter concentreren. Theïne stimuleert ook de nieren waardoor het kan zijn dat je eerder moet plassen. Het is echter niet zo dat je bij theïne meer moet plassen. Het is dus ook niet zo dat theïne vochtafdrijvend werkt (8).

De gevoeligheid voor theïne verschilt per persoon, maar over het algemeen is het veilig om 400mg theïne per dag te nemen, tenzij je zwanger bent of borstvoeding geeft

Bijwerkingen van te veel cafeïne / theïne #

Te veel theïne in een te korte tijd kan leiden tot hoofdpijn, beven, duizeligheid, suizende oren, hartkloppingen, rusteloosheid, prikkelbaarheid, slaapproblemen of angstgevoelens. Theïne wordt uiteindelijk afgebroken in de lever, dit kan bij gezonde mensen, tot wel 4 uur duren (9).

De thee kennisbank heeft strikte richtlijnen voor brononderzoek. Alle bronnen die voor dit artikel gebruikt zijn kunnen gevonden worden op onze bronnen pagina.

Inloggen

Registreren

Wachtwoord opnieuw instellen

Vul je gebruikersnaam of e-mailadres in. Je ontvangt dan een link waarmee je een nieuw wachtwoord kan instellen via de e-mail.